Wybierz swoją listę „RZECZY DO ZOBACZENIA” i wielkimi literami wpisz hasło UMENIE NA MIESTE X (sztuka w miejscu X). W ten sposób poznasz pięć niezwykłych dzieł, które „wyrosły” pośrodku łąki, w lesie, na bagnach lub na wzgórzu, by zachwycać, zaskakiwać, wywoływać emocje, a może nawet skłaniać do refleksji. Dobra wiadomość jest taka, że wszystkie z nich możesz znaleźć w regionie koszyckim.
Umenie na mieste X, czyli – mówiąc po polsku – Sztuka w miejscu X, to wspólne dzieło organizacji KRT i agencji kreatywnej Slovak and Friends, która stoi za wieloma pomysłowymi i nagradzanymi kampaniami, takimi jak np. wideo zrobione na potrzeby kampanii, która miała zwracać uwagę na potrzeby dzieci wychowywanych przez jednego rodzica. Co to oznacza? Że Umenie na mieste X to naprawdę coś.
Jeśli zatem wybierasz się do Doliny Zadielskiej, dobrze się po niej rozejrzyj i spójrz na lewo. Na łące przy drodze zobaczysz betoniarkę i porzucone choinki. To właśnie praca zatytułowana Kometa, która przedstawia spadającą gwiazdę, a jej autorzy, Michal Machciník i Doxa s.r.o., zastanawiali się w niej nad kwestiami dotyczącymi środowiska i wykorzystania zasobów naturalnych, które zmieniają krajobraz i jego postrzeganie. Nawiasem mówiąc, Dolina Zadielska ma ponad 10 km długości, a jej częścią jest rezerwat przyrody Wąwóz Zadielski (Zádielska tiesňava). To robi wrażenie! W niektórych miejscach wąwóz ma zaledwie 10 metrów szerokości – tworzą go wysokie wapienne ściany i gęsty dziewiczy las. Przez wąwóz przepływa potok Blatný, a w pobliżu znajdują się wodospady Hajskie i zamek Turnianski. Jeśli nie znasz jeszcze tego miejsca, masz X powodów, żeby to zmienić.
Kolejnym punktem na mapie niesamowitych miejsc jest lokalizacja, w której można zobaczyć pracę Poza czasem na niebie. Jej autor, Samuel Velebný, inspirował się zegarami słonecznymi, upływem czasu i jego doświadczaniem. Samą pracę można zobaczyć w pobliżu gejzeru (jego oficjalna nazwa to Herliansky gejzír), którego erupcje odbywają się… dosyć nieregularnie. Nie zostaje Ci zatem nic innego, jak tylko cierpliwie czekać, aż wystrzeli na wysokość 22 metrów. Czekanie jest również istotą zegara słonecznego stworzonego przez Samuela. Uruchamia się on tylko wtedy, gdy ktoś na nim stanie. Jak? Dowiesz się tego w miejscu X, przy gejzerze.
Martin Piaček i Matej Gavula stworzyli razem pracę Jaskinia figowa prezentowaną w parku otaczającym letnią rezydencję Sans Souci w Iliašovcach. Posadzili oni odporną odmianę figowca w miejscu, w którym hrabia Csaky zaplanował tereny rekreacyjne. To im się udało! Najpierw wykopali dół w kształcie lejka o średnicy 10 metrów, wyłożyli go kamieniem z okolicy i posadzili roślinę. Takie rozwiązanie stosowano już dawniej, by zapewnić roślinie odpowiednią ochronę i mikroklimat. Praca nawiązuje do historii tego miejsca i zwraca uwagę na manię kolekcjonerską arystokratów, którzy sprowadzali z zagranicy egzotyczne gatunki roślin, aby poszerzać horyzonty wyobraźni i wiedzy.
Czy wiesz, że niedaleko Gelnicy znajdowało się niegdyś słynne uzdrowisko, w którym wodę z jeziora podgrzewano z igliwiem, by kuracjusze z całych Austro-Węgier mogli wdychać żywice z okolicznych drzew iglastych i leczyć dolegliwości układu oddechowego. Nie tak dawno w lokalizacji Turzov organizowano obozy harcerskie i zielone szkoły, a dziś można znaleźć tu kilka cennych, niszczejących budynków, które udało się uratować przed rozbiórką. O ich dawnej świetności przypomina praca zatytułowana Zabieg z użyciem raków autorstwa Jarmily Mitríkovej. Ceramiczna płaskorzeźba jest zakopana w ziemi nad jeziorem i stanowi swego rodzaju ślad pamięci. Jest to rozsypana różnobarwna mozaika przeżyć i opowieści o pobliskim uzdrowisku. To miejsce, w którym można się zrelaksować, powspominać beztroskie letnie igraszki i wykąpać w jeziorze.
Stawy Senianske rybníky są ważnym siedliskiem ptaków, które przyciąga miłośników ptasich obserwacji z kraju i zagranicy. Nic więc dziwnego zatem, że właśnie tu stanęła praca Alexandry Selmeciovej i Tomáša Kocki Juska. To duet zafascynowany obiektami, które ludzie budują dla ptaków oraz sposobem, w jaki dbają o ptaki i ich środowisko życia. I tak nad stawami znalazły się dwa sporych rozmiarów obiekty, które wyglądają jak połączenie masztów, gigantycznych kwiatów, punktów obserwacyjnych i gniazd jednocześnie. Płatki „kwiatów” zostały wykonane z wikliny. Inspiracją do ich stworzenia były ptasie gniazda. Praca zatytułowana Ptasi kosz przypomina o współistnieniu ptaków i ludzi, a jednocześnie zaprasza do odkrywania pięknego rezerwatu przyrody, przez który prowadzi 17 km ścieżek przyrodniczych.
Udaj się do miejsc X i poznaj nie tylko niezwykłe dzieła sztuki lądowej, ale także piękną i dziewiczą przyrodę wschodniej Słowacji, nienaruszoną przez turystykę.
WWW.UMENIENAMIESTE.SK
