Zabłądź na prowincję
Galaktyka Gemer
Niezbadany Gemer, krasowy krajobraz łączący wschodnią i zachodnią Słowację, ziemia obiecana węgierskiej szlachty i ojczyzna słowackich budzicieli narodowych. Skrawek świata z ogromną dbałością zbudowany przez żelaznego hrabiego zamienił się w mokry sen wielbicieli urbexu. Autentyczność to słowo, które najpełniej oddaje całe piękno i brzydotę gemerskiego „zadupia” oddalonego od międzygalaktycznej autostrady. Sam wybierz, czy chcesz podziwiać opływającą w luksusy arystokratyczną rezydencję rodu Andrássy w Betliarze, czy wyruszysz do słowackiego „Taj Mahal” w miejscowości Krásnohorské Podhradie, czy też wewnętrzny kompas wskaże Ci drogę do opustoszałych cudów techniki, jedynym, co pozostało po słynnej na całą Europę rodzinie szlacheckiej. Nie przegap tego, co najlepsze między Wschodem a Zachodem. Zaparkuj swój statek kosmiczny na gotyckim szlaku sakralnym i rozgość się. Zanim przebędziesz cały Gemer i poznasz go jak własną kieszeń, słońce jeszcze wiele razy wzejdzie, a gwiazdy wiele razy zgasną, ale w Tobie już na zawsze pozostanie niedosyt.
Tutejsze kościoły zwykle są pozamykane na cztery spusty i otwierają swoje podwoje podczas różnych świąt i nabożeństw. Niektóre mają stałe godziny otwarcia w sezonie letnim. Informacje i mapy z zaznaczonymi zabytkami szlaku gotyckiego znajdziesz na: www.gotickacesta.sk.
Odyseja gemerska
Wyrusz w odyseję przez Gemer w towarzystwie przewodników, którzy pokażą Ci region z całą jego autentycznością. To prawdziwa podróż w czasie, która zaczęła się bardzo dawno temu i która nigdy się nie skończy. W towarzystwie Michala Hudáka, dla którego Gemer jest jednym z ulubionych miejsc na Ziemi, odwiedzisz zakątki, które trudno opisać słowami.
Na szlaku gotyckim wiodącym przez Gemer, w towarzystwie przewodnika ze stowarzyszenia „Gotická cesta” pod warstwą gwiezdnego pyłu odkryjesz prawdziwe skarby gotyku. W gwiezdnej mgławicy na SKRAJU ŚWIATA, za grubymi murami kościołów ujrzysz gotyckie freski, niesamowite malowidła nawiązujące do prac włoskich mistrzów.
Gotycka bazylika w Štítniku
Jest to pierwotnie trójnawowa bazylika z XIV i XV wieku z pięknymi sklepieniami gwiaździstymi i sieciowymi. Masywna wieża bazyliki stanowi charakterystyczny punkt orientacyjny okolicznego krajobrazu. Ściany świątyni pokrywa ponad 200 m2 malowideł (secco i fresco) przedstawiających głównie motywy i tematy religijne. Zwróć uwagę na unikalną gotycką chrzcielnicę wykonaną z brązu, pochodzącą z 1454 roku, najstarsze organy w Słowacji z 1492 roku, ręcznie malowane ławki czy miejsce ostatniego spoczynku potomków rodziny Bebeków – wszystkie te skarby ukryte są w jednym miejscu.
Informacje praktyczne:
Jeśli chcesz zwiedzić świątynię, upewnij się, czy będzie otwarta.
Jana Ilčisková – proboszczyni, +421 907 337 855
Mgr. Matúš Molnár – zakrystian, +421 918 783 356, stitnik@ecav.sk
Kościół w Koceľovcach
Jest jednym z najważniejszych zabytków architektury średniowiecznej w Słowacji, zwłaszcza malarstwa ściennego. Świątynia została zbudowana mniej więcej w pierwszej połowie XIV wieku, a jej patronem jest św. Bartłomiej. Uwagę przykuwa niezwykła wieża przypominająca północną wieżę zygmuntowską kościoła św. Elżbiety w Koszycach. Cenne freski w stylu włosko-bizantyjskim z motywami z życia Chrystusa i Matki Boskiej są o 150 lat starsze niż Ostatnia Wieczerza Leonarda Da Vinci czy Sąd Ostateczny spod pędzla Michała Anioła w Kaplicy Sykstyńskiej.
Informacje praktyczne: Jeśli chcesz zwiedzić świątynię, upewnij się, czy będzie otwarta.
Emília Velebírová – proboszczyni, +421 911 747 211
Kościół w Ochtinej
W jego wnętrzu możesz podziwiać figuratywny fresk z połowy XIV wieku pokrywający całe prezbiterium, łuk triumfalny i zachowany w przestrzeni attyki. W latach 1976 – 1977 przeprowadzono badania konserwatorskie malowideł. Profesor Milan Togner i malarz akademicki Jiří Josefík ukuli pojęcie „mistrz prezbiterium ochtińskiego” oznaczające autora tych fresków.
Informacje praktyczne: Jeśli chcesz zwiedzić świątynię, upewnij się, czy będzie otwarta.
Martin Dudáš – diakon, +421 905 874 096
Wielki piec Karol we wsi Vlachovo
W 1870 roku dokończono budowę wielkiego pieca, który kazał zbudować Emanuel Andrássy (1821 – 1891), syn Karola III Andrássy’ego, od którego pochodzi nazwa pieca. Wielki piec, czyli Huta Karola, zdaniem ekspertów z Uniwersytetu w Sheffild jest jednym z najważniejszych zabytkowych wielkich pieców w Europie. Ma status narodowego zabytku kultury. Niestety, powoli niszczeje.
Informacje praktyczne: Wielki piec, czyli Huta Karola w lokalizacji Dobšinská Píla jest zamknięty i niedostępny dla zwiedzających. Z daleka, bez wchodzenia na teren prywatny, można jednak sporo zobaczyć i pstryknąć parę zdjęć.
Huta Etelka w Nižnej Slanej
Hutę Etelka w Nižnej Slanej również kazał zbudować hrabia Emanuel Andrássy. Stanęła ona w 1867 roku w miejscu dwóch starszych pieców. Hutę nazwał imieniem swojej matki i pewnie dlatego sam budynek jest jeszcze piękniejszy niż Huta Karol, bardziej kruchy i delikatny. Etelka działała w okresie największego rozkwitu górnictwa i hutnictwa w latach 1867 – 1907. Z ogromnego zakładu zachował się jako tako budynek huty z wielkim piecem. Lokalne stowarzyszenie Barbora podjęło trud ratowania go przed dewastacją i przywrócenia do stanu z 1910 roku. Budynek jest ogrodzony i zamknięty dla zwiedzających. Hutę Etelka można jednak podziwiać z daleka i bez problemu można wykonać parę zdjęć.
Informacje praktyczne: Obiekt znajduje się pod zarządem stowarzyszenia Barbora (Andrea Heldová, +421 948 933 999, geoparkmalekarpaty@gmail.com, holdovaandrea@gmail.com). Hutę Etelka zobaczysz z drogi jadąc z Gočova do Nižnej Slanej. GPS 48.74202784660421, 20.416439258926914
Lodownia we wsi Vlachovo
Lodownie to poprzedniczki chłodni i lodówek służące do przechowywania żywności i mięsiw pochodzących ze słynnych polowań w Betliarze. Są to niewysokie budowle o grubych ścianach, w których zimą gromadzono lód z rzek i stawów. To on pozwalał na przechowywanie żywności w odpowiednich warunkach nawet latem. Dwukondygnacyjny budynek tutejszej lodowni przypomina egipskie piramidy budowane z masywnych kamieni. Do środka prowadzą wykonane po dwóch stronach schody. Górne piętro ze sklepieniem przechodzi w jaskinię, w której trzymano lód. Budynek ma korzystną orientację północną. Na obrazie, który można zobaczyć w Betliarze widać cztery posągi w kształcie sfinksów. Obecnie nie ma ich już w tym miejscu – zaginęły jeszcze dawna lodownia hrabiego została ponownie „odkryta” w 2004 roku. Portal przywodzi na myśl wejście do mastaby, egipskiego grobowca.
Informacje praktyczne: Do lodowni można dojść pieszo w około 10 minut z siedziby rodu Andrássy we wsi Vlachovo. Najpierw skręć w lewo, idź ścieżką między domami jednorodzinnymi i wzdłuż nasypu kolejowego, parę metrów dalej w prawo, aż dojdziesz do niewielkiego mostu kolejowego, przy którym skręcisz w lewo. Z mostu widać już lodownię wtuloną w skaliste wzgórze. Obok zabytkowej lodowni znajduje się wiata turystyczna z tablicą informacyjną.
GPS: N48°46’16“ E20°24’32“
