Zamek Spiski

Zamek Spiski

Jeden z największych zamków w Europie Środkowej znajduje się właśnie na Spiszu. Zamek, zbudowany na wielkiej wapiennej skale, góruje aż 200 m nad otaczającym go terenem. Tworzy dominantę całej okolicy a usytuowany jest przy głównym ciągu komunikacyjnym, łączącym wschodnie słowackie regiony Spisz i Szarysz. Pomimo, że wznosi się nad miastem Spiskie Podgrodzie, to administracyjnie przynależy do miejscowości Żehra. Zamek jest zabytkiem kultury o znaczeniu narodowym, a w 1993 roku został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Najstarsze ślady działalności człowieka na wzgórzu zamkowym mają niemal siedem tysięcy lat, więc sięgają neolitu. Od dawna miejsce to przecinały ważne szlaki handlowe, łączące południe Europy z północą oraz jej wschód z zachodem. Obecne wzgórze zamkowe było w przeszłości schronieniem dla tutejszych mieszkańców.
Zamek stał się popularnym obiektem turystycznym, o czym świadczy z roku na rok wzrastająca liczba zwiedzających go osób. Atrakcyjność zamku zwielokrotnia to, że w pobliżu jest wiele innych cennych zabytków. Obecnie na zamku mieszczą się ekspozycje muzealne Muzeum Spiskiego, poświęcone historii zamku, średniowiecznej broni i feudalnemu wymiarowi sprawiedliwości.
W pobliżu Zamku Spiskiego została wytyczona ścieżka edukacyjna Sivá Brada – Dreveník. Turyści na ośmiu przystankach mogą się zatem zapoznać z historią tego terenu i jego ciekawostkami przyrodniczymi. Co roku odbywają się tu „turnieje zamkowe”, podczas których można zobaczyć pokazy dawnej szermierki oraz uczestniczyć w innych wesołych wydarzeniach.

Spiskie Podgrodzie i Spiska Kapituła

Miasto leży w Kotlinie Hornadzkej, w dolinie rzeczki Margecianka, mniej więcej 12 km na wschód od Lewoczy. Położone jest pomiędzy dwoma średniowiecznymi centrami Spiszu: Zamkiem Spiskim i Spiską Kapitułą. Najstarsza pisemna wzmianka o nim pochodzi z 1249 roku. W XII wieku Spiskie Podgrodzie faktycznie było podgrodziem zamku, z którego w XIII wieku wykształciło się samodzielne, niezależne od zamku, miasteczko. Należało do Wspólnoty Sasów Spiskich i już w XIV wieku stało się znaczącym ośrodkiem rzemiosła.
Cennym zabytkiem architektonicznym miasta jest romański kościół Narodzenia Maryi Panny, który został przebudowywany w stylu gotyckim, a później klasycystycznym, we wnętrzu kościoła znajduje się gotycki ołtarz z 1500 roku. W mieście jest też renesansowy ratusz z 1546 roku oraz renesansowe i barokowe domy rzemieślników miejskich, kościół i klasztor braci miłosierdzia (bonifratrów) oraz barokowa kolumna maryjna. Rozwój miasta i jego rzemiosła ściśle wiąże się z okresem „kolonizacji saskiej”.
W 1948 roku do Spiskiego Podgrodzia przyłączono Spiską Kapitułę, która od 1956 roku jest miejskim zespołem zabudowy zabytkowej. Kapituła powstała już v XI wieku na skrzyżowaniu ważnych szlaków, biegnących pod Zamkiem Spiskim. Stopniowo stawała się centrum kościelnym Spiszu, a pod koniec XII wieku została siedzibą opactwa. Obecnie jest siedzibą przywróconego biskupstwa spiskiego i Seminarium teologicznego im. biskupa Jána Vojtaššáka. W tej części miasta zwiedzający mogą podziwiać perłę gotyku, katedrę św. Marcina. Cennym zabytkiem Spiskiej Kapituły jest również wieża zegarowa. Spiska Kapitała oraz Spiskie Podgrodzie słynęły ze szkół na wysokim poziomie.

Sivá Brada

Sivá Brada to kopuła trawertynowa znajdująca się niedaleko Spiskiego Podgrodzia. Na jej szczycie bije źródełko mineralne, które tworzy małe jeziorko, a inne źródła mineralne wytryskują w pobliżu. Obecnie jest to rezerwat przyrody, chętnie odwiedzany przez turystów.
Kopuła trawertynowa ma wysokość mniej więcej 25 metrów. Jej niezwykłość polega na tym, że w odróżnieniu od innych podobnych kopuł jest „żywa”, co zawdzięcza tryskającej z niej wodzie, dzięki której trawertynowa kopuła co roku jest większa. W przeszłości był tutaj również gejzer, który wyrzucał wodę na wysokość kilku metrów, jednakże z biegiem czasu erupcje słabły aż zupełnie zanikły. Dziś, podczas suszy czasami całkiem wysycha.
Ten unikat w 1979 został uznany za rezerwat przyrody o znaczeniu krajowym. Na Sivej Bradzie jest również kapliczka św. Krzyża z 1675 roku, która góruje nad okolicą. Kapliczka ta jest częścią Spiskiej Jerozolimy, czyli zespołu wielu kapliczek, zaczynającego się od katedry św. Marcina w Spiskiej Kapitule, a kończącego na Sivej Bradzie.

Dreveník

Rezerwat przyrody Dreveník znajduje się na południowy wschód od Spiskiego Podgrodzia, w pobliżu Zamku Spiskiego. Położony jest na wysokości 612 metrów nad poziomem morza i jest jednym z najstarszych obszarów chronionych na Słowacji. Rezerwatem opiekuje się Park Narodowy Słowacki Raj. Na wzgórzu Dreveník znajduje się osada rolnicza człowieka z młodszej epoki kamienia. Znaleziono tu szczątki mamuta, zabytki z młodszej epoki kamienia, z epoki brązu i okresu grodziskowego. Kopuła powstała w wyniku działalności cieków wodnych na uskoku tektonicznym. Jest najstarszą tego typu formą w okolicy Spiskiego Podgrodzia i największym obszarem trawertynowym na Słowacji. W jej zboczach znajdują się 3 jaskinie. Wapienne wieże na jej wschodnim krańcu nazywane są „Kamiennym Rajem”, natomiast jedna z najpiękniejszych rozpadlin „Piekłem”. Kamienny Raj z licznymi wieżami skalnymi jest też rajem wspinaczy. Z Dreveníka można rozkoszować się wieloma pięknymi widokami. Wyjątkowo urzekający jest widok na majestatyczny Zamek Spiski.