Słowacki Raj
Spiska Nowa Wieś
Spiska Nowa Wieś to miasto powiatowe leżące w województwie koszyckim. Uznawane jest za bramę wejściową do Parku Narodowego Słowacki Raj. Jest drugim miastem na Spiszu, pod względem liczby mieszkańców.
Położone jest nad rzeką Hornadem w Kotlinie Hornadzkiej, na wschodnim krańcu Słowackiego Raju, w miejscu, gdzie styka się on z Górami Wołowskimi i Lewockimi.
Można w nim zwiedzić i obejrzeć wiele obiektów, cennych z historycznego punktu widzenia. Większość z nich znajduje się na Radničnym námestí (Placu Ratuszowym), uznawanym za jeden z najpiękniejszych na Słowacji i będący najdłuższym tego typu w Europie. W 1992 roku miasto zostało uznane za zespół zwartej zabudowy zabytkowej.
Będąc tu nie sposób nie zauważyć kościoła rzymskokatolickiego Wniebowzięcia Maryi Panny, który należy do najcenniejszych zabytków w mieście. Niepowetowaną stratą byłoby zrezygnowanie z widoku na miasto, roztaczającego się z wieży miejskiej, która jest najwyższą wieżą na Słowacji. Nieopodal znajduje się również Miejsce Życzeń, przypominające o istnieniu tu pierwszego gotyckiego warsztatu ludwisarskiego na Spiszu.
Warte uwagi są również: Ratusz, Provinčný dom, Reduta, Kościół Słowacki cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, kościół ewangelicki, kościół rzymskokatolicki pw. Miłosierdzia Bożego, Immaculata, Instytut Nauczycielski, figury ewangelistów, Pomnik Wyzwolenia, cmentarz żydowski oraz słowacki dwuramienny krzyż, wznoszący się w południowej dzielnicy miasta, nazywanej Pieskovec u podnóża góry Rittenberg.
Tip:
Zespół wyjątkowych spiskich zabytków kultury i pomników przyrody, składający się z Zamku Spiskiego, kościoła pw. Ducha świętego w Żehrze i Kapituły Spiskiej ze Spiskim Podgrodziem, wpisany w trawertynowy krajobraz z obszarami chronionymi Dreveníka i Sivej Brady, tworzącymi niezwykłą scenerię, a w 1993 r. został uznany za światowe dziedzictwo.
Słowacki Raj
Park Narodowy Słowacki Raj znajduje się we wschodniej części Słowacji, w 1964 roku został uznany za obszar chronionego krajobrazu, a w 1988 roku Rozporządzeniem Rady Ministrów Republiki Słowackiej przekształcono go w Park Narodowy. Zajmuje powierzchnię 13 011 ha.
Na jego terenie znajduje się najdłuższy kanion rzeczny i największa jaskinia lodowa na Słowacji, 25 przepięknych wodospadów w 8 rozpadlinach skalnych, ponad 300 km znakowanych szlaków turystycznych i 400 km tras rowerowych, 12 ścieżek edukacyjnych (niemal 87 km), tereny do wspinaczki skałkowej oraz lodowej, turystyki konnej, uprawiania sportów zimowych i wodnych, a także innych form aktywności. Słowacki Raj jest rajem dla miłośników przyrody, turystyki i sportu. Jest dostępny przez cały rok.
Ten teren o wyjątkowych walorach przyrodniczych i urzekającym pięknie, porośnięty lasami iglastymi oraz liściastymi, położony jest na pierwotnie zwartym płaskowyżu, którego rozpadliny powstały w wyniku erozji. Cechami, które nadają wyjątkowy charakter tej krainie są: płaskowyże na szczytach, zjawiska krasowe i ciekawe pomieszczenia podziemne z szatą naciekową lub lodową. Najwyższym punktem Parku Narodowego jest Predná hoľa (1545 m n.p.m.), a najbardziej znanymi rozpadlinami są: Suchá Belá, Piecky, Sokol i Kyseľ z licznymi wodospadami. Pozostałościami pierwotnie płasko ukształtowanego terenu są płaskowyże szczytowe: Glac, Geravy, Pelc oraz Skala.
Jeśli chodzi o budowę geologiczną, to przeważają białe wapienie, miejscami występują dolomity drugorzędowe. Znajduje się tu niemal 200 jaskiń i przepaści, z których udostępniona do zwiedzania jest tylko Dobszyńska Jaskina Lodowa. Do ciekawych zjawisk geomorfologicznych należy także 11 km dolina przełomu Hornadu.
Większą część tego terenu porastają lasy z przewagą buczyny wapiennej, ale rosną tu także świerki. Występują również rośliny chronione: aster alpejski, goryczka wiosenna, języcznik zwyczajny, kosaciec bezlistny, szafran karpacki, pełnik europejski i inne karpackie endemity, takie jak: dzwonek karpacki, wieczornik leśny, sasanka słowacka oraz relikty zlodowacenia, takie jak: języczka syberyjska, skalnica gronkowa, dębik ośmiopłatkowy i inne. Bogactwo fauny prezentują takie gatunki jak: niedźwiedź, ryś, orlik krzykliwy, pustułka zwyczajna, puchacz zwyczajny, bocian czarny i inne, a uzupełnia je sprowadzona w 1963 roku kozica górska, pochodzenia alpejskiego, przeniesiona tu z Jeseników i wyrządzająca szkody w cennych formacjach roślinnych.
Punktem wyjścia do zwiedzania Słowackiego Raju są: Spiska Nowa Wieś oraz po stronie północnej ośrodki Čingov i Podlesok, a po południowej Dedinky.
Podlesok i Čingov
Podlesok to ważny ośrodek turystyczny zachodniej części Słowackiego Raju w dolinie Wielkiej Białej Wody na początku przełomu Hornadu i koło wlotu rozpadliny Sucha Belá. To tutaj zaczynają się trasy turystyczne, prowadzące w zachodnią część Słowackiego Raju. Przysiółek ten nazywa się Hrabušice. W Podlesku są także obiekty noclegowe, autokemping, boisko do siatkówki i kort tenisowy oraz wyciąg narciarski.
Čingov to teren położony na północnym skraju Słowackiego Raju, w kotlinowatym rozszerzeniu rzeki Hornadu, w pobliżu Spiskiej Nowej Wsi i Smižan. Oprócz Podleska po północnej stronie i Dedinek na południu Słowackiego Raju, okolica Čingova jest największym centrum turystycznym na lewym brzegu Hornadu w dolnej części jego przełomu.
Jest także punktem wyjścia na liczne trasy turystyczne, takie jak np. Tomášovský výhľad, Sokolia dolina, Klauzy, Kláštorisko. Przełom Hornadu to trasa turystyczna, która jest jedną z największych atrakcji Słowackiego Raju. Przez Čingov wiedzie specjalnie wytyczona 15 km ścieżka edukacyjna.
Sam ośrodek Čingov obecnie oferuje usługi gastronomiczne i noclegowe (prywatne domki, domy wczasowe, pensjonat). Znajduje się tam stacja Górskiego Pogotowia Ratunkowego Słowacki Raj i terenowa stacja Zarządu Parku Narodowego Słowacki Raj (wyłącznie w miesiącach letnich).
Palcmanská Maša
Palcmanská Maša to największy zbiornik wodny na terenie Słowackiego Raju, zbudowany w górnej części biegu rzeki Hnilec, znajdujący się w kotlinie rozlewiska, u podnóża południowych skalistych zboczy płaskowyżu Geravy. W samym jeziorze są urządzenia gospodarstwa rybackiego. Na brzegu zbiornika wodnego Palcmanská Maša, z połączonych wsi Imrichovce i Štefanovce, powstała w 1933 roku miejscowość Dedinky.
Zbiornik służy do gromadzenia wody, która jest odprowadzana do elektrowni wodnej w Dobšinej, wyrównania przepływów Hnilca, a także pełni funkcję rekreacyjną. Akwen położony jest w dolinie rzeki Hnilca powyżej przysiółka Mlynky, należącego do Palcmanskiej Mašy.
Przepiękne otoczenie terenu rekreacyjnego Palcmanská Maša oferuje bogate możliwości relaksu, wypoczynku i zakwaterowania. Koło Palcmanskiej Mašy znajduje się dolna stacja kolejki linowej na płaskowyż Geravy, gdzie wytyczone są szlaki turystyczne. Na brzegach Palcmanskiej Mašy są obiekty noclegowe, sportowe i rekreacyjne.
Route description
Auto można zostawić na parkingu przed stadionem zimowym w Spiskiej Nowej Wsi lub w jego pobliżu. Stąd prowadzi CZERWONY SZLAK ROWEROWY wzdłuż rzeki Hornad za miasto w kierunku Słowackiego Raju.
Przed osadą romską przejeżdża się mostem na drugą stronę rzeki i jedzie dalej wzdłuż Hornadu.
Czerwony szlak prowadzi aż do dużej tablicy informacyjnej na skraju miejscowości Smižany. Stąd trasa wiedzie na Košiarny briežok ZIELONYM SZLAKIEM ROWEROWYM.
Zielonym szlakiem przejeżdża się najpierw koło spółdzielni, a potem dwóch rozstajów dróg, gdzie trzeba trzymać się lewej strony. Dojeżdża się do bufetu na Košiarnym briežku. Oznaczenia są dopiero za bufetem na granicy lasu.
Za Košiarnym briežkem jest najpierw dłuższy nieprzyjemny podjazd w lesie. W ten sposób pokonuje się różnicę wzniesień wynoszącą 400 metrów. Przed końcem podjazdu należy skręcić z betonowej drogi w lewo na nieutwardzoną leśny dukt. Po długim podjeździe można zaszaleć na pierwszym małym zjeździe do rozstajów pod Flajšerem.
Po 1 km na skrzyżowaniu w górskiej dolinie jedzie się prosto. Zaraz za skrzyżowaniem należy skręcić w prawo, gdzie zaczyna się podjazd. Pokonuje się kolejną różnicę wzniesień 200 m na Čertovą hlavę. Od tego punktu, po stromych podjazdach, trasa zmienia charakter, a ostatnie kilometry są nagrodą za wytrwałość.
Z Čertovej hlavy jedzie się dalej ZIELONYM SZLAKIEM, zjeżdżając aż na Hajdúkovą lukę, gdzie betonową drogą dojeżdża się do NIEBIESKIEGO SZLAKU w kierunku MLYNKÓW.
We wsi Mlynky dojeżdża się do CZEWONEGO SZLAKU. Dalej jedzie się CZERWONYM SZLAKIEM w kierunku Palcmanskiej Mašy przez wieś Prostredný Hámor. Nad wodą jest idealne miejsce, by nabrać sił na drugą połowę pętli.
Z Palcmanskiej Mašy jedzie się dalej główną droga pod mostem kolejowym. Po chwili skręca się w prawo NIEBIESKIM SZLAKIEM przez wieś Dobšinská Maša. Przez pole za wsią ponownie dojeżdża się do drogi głównej. Tutaj ZIELONYM SZLAKIEM zjeżdża się szybko na Strateną.
Za Strateną. przez drewnianą bramę wjeżdża się do Słowackiego Raju, a NIEBIESKI SZLAK prowadzi aż do Podleska. Najpierw jest ciągły podjazd w pięknej okolicy, a potem długi uroczy zjazd przez las. To najpiękniejsze 20 km tej trasy.
ZIELONYM SZLAKIEM jedzie się dalej do Hrabušic, gdzie na skrzyżowaniu z drogą główną dojeżdża się do CZERWONEGO SZLAKU, który prowadzi aż do Spiskiej Nowej Wsi.
CZERWONY SZLAK prowadzi przez wieś Spišské Tomášovce, koło Čingova, do skrzyżowania przed Smižanami, które już znamy. Rzeka Hornad zaprowadzi nas z powrotem na stadion zimowy.
