Tunel w Margecanach
Ciekawym świadectwem rozwoju kolei żelaznej w regionie jest tunel, który znajduje się około 3 km od miejscowości Margecany, w pobliżu zalewu Ružín. Tunel o długości 431 m powstał w ramach budowy Kolei Koszycko-Bogumińskiej w latach 1867-1872 jako element najważniejszej linii kolejowej w północnych Węgrzech.
Najlepiej do niego dotrzeć z miejscowości Margecany asfaltową drogą biegnącą wzdłuż torów i zalewu. Trasa ta jest bardzo popularna wśród rowerzystów. Gdy przejedzie się tunel, można od razu skręcić w prawo na leśną ścieżkę, która prowadzi na tereny rekreacyjne Kozinec.
O obiektach kolejowych z końca XIX wieku prawdopodobnie najwięcej mógłby powiedzieć, Imre Ghillány (1860 - 1922), najwybitniejszy przedstawiciel rodu Ghillány. Był on członkiem rady miejskiej, później piastował stanowisko ministra rolnictwa i posła do węgierskiego sejmu, w którym przekonywał o konieczności budowy linii kolejowej Preszów - Margecany lub Preszów - Krompachy.
Tunel został uszkodzony w styczniu 1945 roku przez wycofujące się wojska niemieckie. Trasa kolejowa w Margecanach na odcinku Kysak - Nowa Wieś Spiska została oddana do użytku 12 marca 1872 roku. Pierwotnie, jeszcze w czasie budowy, tunel nosił nazwę Phönix. 5 listopada 1955 roku, po otwarciu równoległej Linii Przyjaźni tunel został wyjęty spod zarządu Kolei Czechosłowackich i przeszedł na własność i pod zarząd władz lokalnych w Margecanach. W latach 60. XX wieku tunel był podobno używany na potrzeby starej linii, która była wykorzystywana jako bocznica podczas budowy zapory Ružín I (1964-1969). Później tory prowadzące przez tunel zostały rozebrane, a po ukończeniu zapory tunel wyasfaltowano i otwarto dla samochodów.
W północno-wschodniej części tunelu (bliżej tzw. portalu margecańskiego) w ścianie tunelu znajdują się trzy wnęki bezpieczeństwa. Tunel na prawie połowie swojej długości nie jest otynkowany, a ściany są zbudowane ze skał. Obmurowane części tunelu i portale mają typowy dla tuneli kształt łuku parabolicznego. Materiał, z którego wykonane są bloki skalne to przeważnie trawertyn, ale pojawiają się też inne skały, np. piaskowiec. Przy portalu od strony Margecan znajduje się tablica informacyjna przybliżająca historię tej budowli i parametry techniczne.
W 2018 roku w ramach projektu „Tunel w Margecanach, otwarta galeria” na całej długości tunelu wykonano oświetlenie. 22 marca 1985 roku tunel kolejowy został wpisany do Centralnego Rejestru Zabytków jako zabytek techniczny.
Ważnymi zabytkami technicznymi na Linii Przyjaźni są most kolejowy (Wiadukt Rużyński) i najkrótszy dwutorowy tunel na Słowacji (Tunel Rużyński) o długości 131 metrów.
Jeśli pojedziesz prosto asfaltową drogą, dotrzesz aż do ściany zapory Ružín w lokalizacji Malá Lodina. Cała trasa ma około 15 km.
