Związek człowieka z naturą jest podstawą ludzkiej egzystencji. Związek człowieka ze sztuką to jego duchowa nadbudowa. Z kolei połączenie człowieka, natury i sztuki to unikalne przeżycie, którego można doświadczyć w ośmiu wyjątkowych miejscach w okolicy Koszyc.
Twój kolejny wypad do wschodniej Słowacji ma szansę stać się niezapomnianym, jeśli celem podróży uczynisz niezwykłą galerię pod gołym niebem znaną pod nazwą Sztuka w miejscu X. Zobaczenie ośmiu obiektów w plenerze to również świetna okazja do odkrywania nowych miejsc i poznawania nowych ludzi. Odwiedzisz parki narodowe Słowacki Raj i Słowacki Kras, jezioro Turzovskie niedaleko Gelnicy, gejzer w Herľanach, las łęgowy nad Bodrogiem i Ptasi Raj niedaleko stawów Senianskich.
Niełatwo znaleźć porównywalnej wielkości galerię na Słowacji czy nawet w Europie. Każde Miejsce X może stać się doskonałym pretekstem do krótszej lub dłuższej wycieczki po okolicy, podczas której będzie okazja poznać miejsca jeszcze niezadeptane lub niesłusznie pomijane. I choć podczas wędrówek z pewnością spotkasz innych odkrywców takich jak Ty, to wschodnia Słowacja i jej plenerowa galeria będą tam tylko dla Ciebie!
Nie trzeba jechać daleko, żeby zobaczyć trzy z ośmiu obiektów. Znajdują się one dosłownie rzut kamieniem od Koszyc i pozwalają na krótką ucieczkę od codzienności. Spadająca gwiazda, Kometa, zaprowadzi Cię do wylotu Doliny Zadzielskiej (Zádielska dolina), która jest popularnym celem turystów odwiedzających wschodnią część Parku Narodowego Słowacki Kras. Praca Michala Machciníka przypomina, jak ważne jest postrzeganie siebie jako podmiotu współtworzącego otoczenie, które tylko „pożyczamy” od natury.
Jezioro Turzovskie (Turzovské jazero) w pobliżu miasta Gelnica to miejsce sprzyjające kontemplacji. Ślady człowieka w postaci (nie)istniejących obiektów dopełniają jego genius loci. Dekady tętniącego życia przeplatają się z dekadami żywych wspomnień, a Jarmila Mitríková uchwyciła tę dynamikę w ceramicznej mozaice Zabieg z użyciem raków tuż nad brzegiem jeziora i zaprasza na „spotkanie z samym sobą”.
Czas towarzyszy nam, odkąd potrafimy go mierzyć. Na przykład poprzez obserwację ruchu ciał niebieskich. Niedaleko Koszyc, w pobliżu unikalnego na skalę światową zimnego gejzeru w miejscowości Herľany, Samuel Velebný zachęca, by choć na chwilę stać się „miarą czasu” i niczym żywa „wskazówka” dużego zegara słonecznego, wyruszyć w podróż Poza czasem na niebie.
Wyprawa do raju, w tym przypadku do Słowackiego Raju, to nie tylko wąwozy i Dobszyńska Jaskinia Lodowa. Miłośnicy sztuki poszukujący monumentalnych dzieł na łonie natury powinni odwiedzić Košiarny briežok. Jozef Pilát uczynił ulubione miejsce wypoczynku mieszkańców Spiszu jeszcze bardziej wyjątkowym, budując imponujący obiekt z bali zatytułowany Tęcza pije wodę, który przypomina regionalne tradycje budowlane.
Innym popularnym miejscem, w którym można zapomnieć o codziennych troskach, coraz częściej odwiedzanym przez mieszkańców i turystów przyjeżdżających do Słowackiego Raju, jest teren nieistniejącej już letniej rezydencji Sans Souci powyżej miejscowości Iliašovce. Ducha tego historycznego miejsca oddaje praca, która zachęca do refleksji nad czasami, w których żyjemy i przesuwająca granice naszego wyobrażenia o tym, co możliwe i niemożliwe. Czy ciepłolubna roślina przyjmie się w miejscu stworzonym dla niej przez Martina Piačka i Mateja Gavulę? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w ich Jaskini figowej.
Niedaleko raju leży magiczna kraina Gemer. Jej historia jest bogatsza i chlubniejsza niż przyszłość, ale poznawać ją można tylko w teraźniejszości. Niegdyś bogate miasteczka i malownicze doliny, które na dobre i na złe są naznaczone działalnością górniczą i hutniczą, były inspiracją do powstania niezwykłego pomnika przyrody 1+1=LAS w Drnavie.Matúš Kurdel umiejętnie wpisał w niego długą historię współistnienia żywej i nieożywionej przyrody w regionie Gemer. Stań się częścią tego projektu! Wejdź do wnętrza stalowego obiektu i choć przez chwilę bądź jego żywym sercem!
Zawsze można też wyruszyć jeszcze dalej na wschód! Na przykład, aby zobaczyć ptaki, które upodobały sobie niziny wokół rozległych stawów Senianskich (Senianske rybníky) i regularnie zatrzymują się tutaj podczas swoich migracji. Ich ulotny związek z człowiekiem dokumentuje subtelna, a zarazem wyrazista praca Ptasi kosz autorstwa duetu Tomáš Kocka Jusko i Alex Selmeci. Ptasi kosz to osobliwa wieża widokowa, która zmienia perspektywę obserwatora z człowieka na ptaka. W końcu kto był pierwszy na spokojnym zemplińskim „stepie”?
Bodrog, rzekę niemającą źródła, najlepiej obserwować, gdy się nią płynie. Jej brzegi porasta gęsta roślinność, a oblicze zmienia się wraz z porą roku. To obfitująca w faunę i florę wiecznie płynąca „wysepka” dziewiczej przyrody na słowackim „Dzikim Wschodzie”. Jej symbolem stał się chroniony żółw błotny, który był inspiracją dla Radovana Čerevki. W opuszczonym kamieniołomie, w pobliżu rezerwatu przyrody Tajba, usypał on ziemny wał w kształcie monumentalnej skorupy żółwia. Żółwi bunkier nawiązuje do pobliskiego siedliska tego zagrożonego wyginięciem gatunku żółwia, które jest miejscem schronienia i obserwacji. Praca stanowi wyzwanie dla każdego z nas, aby wziąć indywidualną odpowiedzialność za coraz bardziej wrażliwą przyrodę.
Aby dowiedzieć się więcej o wszystkich ośmiu pracach tworzących wyjątkową galerię Sztuka w miejscu X, odwiedź stronę www.umenienamieste.sk.
