Háj
Jeżeli jeszcze nigdy nie czułeś się, jakbyś był na haju, musimy to zmienić. Wyprawa do Háju przez wielkie „H“ nie ma jednak nic wspólnego z zakazanymi używkami. Choć w tej małej tradycyjnej wiosce już przeważają miastowi zjeżdżający tu na swoje „dacze”, to zachowała ona swój sielski podgórski charakter. Dopełnia go nietypowa rzeźba anioła imponujących rozmiarów, która jest autentycznym rekwizytem filmowym i przypomina o tym, że kręcono tu hit kinowy „Za linią wroga“. Ekipa filmowa wraz z Owenem Wilsonem i Gene Hackmanem przyjechała tu w 2001 roku. Anioł znajduje się w tylnej części cmentarza.
Przez Hájską dolinę przepływa potok, który jak magnes przyciąga turystów. Ze względu na duże przewyższenia terenu, przez który płynie, tworzy liczne progi wodne, kaskady i dziesięć wodospadów różnej wysokości, znanych jako Hájske vodopády. Można do nich dojść drogą z końca wsi w kierunku Hačavy.
W Háju warto też zobaczyć gotycki kościół pw. św. św. Kosmy i Damiana, którego budowę rozpoczęto w 1381, a zakończono w 1454 roku, na uwagę zasługują zwłaszcza dwa gotyckie portale. Jest tu też kościół ewangelicki zbudowany w latach 1819-1821 w stylu barokowo-klasycystycznym.
Propozycje wycieczek po okolicy
Poza relaksacyjną wycieczką do Háju chętnie wyślemy turystów na dłuższą i ciekawą trasę zaczynającą się w miejscowości Turňa nad Bodvou. W tym niegdysiejszym mieście nie tylko można znaleźć ślady średniowiecznej i nowożytnej historii, ale jest też swego rodzaju namacalną kroniką wydarzeń. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że jest w nim wiele pomników z różnych czasów. Znajdują się one na przykład koło dawnej siedziby województwa zwanej Župný dom, stacji kolejowej, na wzgórzu wznoszącym się nad miejscowością tuż obok cmentarza żydowskiego oraz w miejscu, skąd startował pierwszy Koszycki Maraton Pokoju. Wyjątkowy jest także tutejszy rzymskokatolicki kościół pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej stojący na małym pagórku powyżej tej miejscowości. Kościół kryje w sobie cenne freski i został zbudowany w miejscu starszego kościoła. Co jeszcze jest w nim ciekawego? Właściwie wszystko, ale chyba najbardziej to, że co chwilę zmienia swoją metrykę i staje się coraz starszy, co czyni z niego słowacko-węgierskiego rekordzistę. Na razie zatrzymał się w epoce pierwszych Słowian. Oczywiście najważniejszym zabytkiem Turni są niemożliwe do przeoczenia ruiny Zamku Turnianskiego, do których można dojść niebieskim szlakiem turystycznym wiodącym koło dwóch pensjonatów i znanych restauracji.
Ze wsi Háj można też dojść do ruin, idąc w górę żółtym szlakiem turystycznym w kierunku krasowego zamkowego wzgórza, które wraz z zamkiem jest zabytkiem kultury narodowej wysokiej klasy. Zamek został zbudowany po najeździe mongolskim, prawdopodobnie w połowie XIII wieku. Należał do Tornaych aż do wymarcia tego rodu. W późniejszych czasach zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli i cierpiał z powodu nieustannych wewnętrznych niepokojów politycznych. Wraz z innymi zamkami tworzył graniczny system obronny, co dotkliwie odczuł w 1652 roku, kiedy został wraz z miasteczkiem spalony przez Turków. W 1683 roku został zajęty przez Imre Thököliego, a po dwóch latach oddano go bez walki generałowi wojsk cesarskich – Valentinowi Graffenowi von Schulzowi, który rozkazał zamek częściowo zburzyć. Od tego czasu życie na Zamku Turnianskim zamarło i nigdy go nie odbudowano. Dzisiaj zamek należy do gminy, która wspólnie z wolontariuszami, stopniowo go remontuje i udostępnia do zwiedzania.
Ze wzgórza zamkowego, nazywanego Hradná stráň, można przejść płaskowyżem Zádielska planina przez Okrúhly laz na miejsce widokowe Na skale, czyli najwyższego punktu Zádielskiej doliny. Tam można naprawdę z lotu ptaka zobaczyć 2-kilometrowy wąwóz ze skałami sięgającymi 400 m, który w najwęższych miejscach ma szerokość zaledwie 10 metrów.
Jadąc autem, koniecznie trzeba jeszcze skręcić do pobliskiej rusińsko-wołoskiej wsi Hačava z tradycyjnymi drewnianymi chałupami i greckokatolicką cerkwią. Warto także zajrzeć do Hrhova, w którym między zabudowaniami jest wysoki na 15 m wodospad – największy w Słowackim Krasie.
PS Przepraszamy wszystkich, bardzo licznych, właścicieli Zamku Turnianskiego, których nie wymieniliśmy z powodu braku miejsca…
Služby v okolí
Penzión a reštaurácia Réva, Turňa nad Bodvou 654, 044 02
Penzión a reštaurácia Pod Hradom, Ulica Gyűr 565, 044 02 Turňa nad Bodvou
Hostinec pod Skalou, Háj 37, 044 02 Háj
Občerstvenie pod lesom, Hačava 9, 044 02 Hačava
Chata v Zádielskej doline, Bôrka 28, Bôrka – Zádielska dolina
